Fontana del Mascherone - Roma

Fontana del Mascherone, Roma

Rönesans ruhunun her sokakta, her köşede hissedilebildiği Roma’dan bir detay fotoğraf: Fontana del Mascherone (Grotesk Surat Çeşmesi). Çeşme, Farnese ailesinin sarayı Palazzo Farnese’nin hemen arkasındaki bir duvarda yer alıyor. Zamanında Farnesegillerin partilerinde bu çeşmeden şarap bile akıtılırmış!

Bazı teknik detaylar:

Yukarıdaki fotoğraf standart Ilford Multigrade fiber karta yine "standart" kimyasallarla basıldı. "Standart" diyorum çünkü bir sürü alternatif ve çoğunlukla daha meşakkatli baskı teknikleri de var. Hatta bazı fotografçılar sadece belirli tip alternatif baskı yönteminde uzmanlaşıyor; mesela kimisi bromoil, başkası platinum, diğeri karbon baskı vs vs. Benim çok sevdiğim ve oldukça kolay olan bir alternatif baskı tipi ise lith baskı diye adlandırılıyor.

Lith baskı (büyütmek için tıklayın)

Dektol veya benzeri kart banyoları yerine özel lith banyosu kullanılıyor. Bir de her kart tipi iyi sonuç vermiyor; mesela o güzelim Ilford kartları lith banyosunda pek gelişmiyor. Artık piyasada olmayan Forte kartlar çok iyi sonuç veriyordu. Okuduğum kadarıyla henüz Türkiye’de bulunmayan Foma kartlar da çok iyiymiş.

Normal baskı işlemi nasıldı? Kartın doğru pozunu bulduktan sonra 2-3 dakika kart banyosu (fiber için), ardından stop ve sabitleme. Lith’de ise şöyle: kartı abartı pozluyoruz, mesela normal pozun 10 katı ile başlayabiliriz, sonra kartı lith banyosuna sokuyoruz ve leğeni sürekli çalkalamaya başlıyoruz. 2-3 dakikada hiçbir görüntü oluşmayacaktır. Banyonun tazeliğine göre en erken 5. dakikadan sonra yavaş yavaş fotograf ortaya çıkmaya başlayacak. Banyo eskidikçe bu süre 15-20 dakikalara kadar uzayacak (tek meşakkati de bu). Kritik olan şey şu: görüntü önce çok yavaş ortaya çıkıyor ama sonra gelişme hızı gitgide artıyor ve görüntünün kıvama geldiğini düşündüğünüz anda kartı hemen stop banyosuna aktarmak gerekiyor. Yoksa bırakırsanız baskı gittikçe koyulaşır ve en sonunda simsiyah olur. Yani görüntüyü kırmızı ışık altında iyi değerlendirebilmek önemli. Poz süresinin sonuçla ilişkisi de şöyle: poz süresi arttıkça kontrast düşecek, poz süresi azaldıkça kontrast artacak, yani kontrastı poz süresi ile değiştiribiliyoruz. Banyo bayatladıkça sonuçların daha ilginç, daha “lith”vari olması ise başka bir püf noktası. Hatta çoğunlukla taze banyoya bir miktar bayat banyo eklenir ki en baba lith etkisi ortaya çıksın.

Tahmin edilebileceği gibi lith yöntemiyle birbirinin aynısı iki baskı elde etmek neredeyse imkansız, çünkü hem banyo kullanıldıkça eskiyor ve banyo süresi uzuyor hem de kartın tam ne zaman banyodan çıkartılacağı sübjektif algıya bağlı. Ama bir kere her şey tam oturdu mu lith baskının kendine has çok güzel bir ton skalası ve rengi var.

Şimdi üzücü haber: Türkiye’de ben lith banyo satan bir yer bilmiyorum. Bilen varsa bana mail atarsa çok sevinirim. Buraya koyduğum lith baskıları İngiltere’de olduğum dönemde basmıştım. 30x40 Forte kart ve Fotospeed LD20 lith banyosu kullanmıştım.

Lith üstüne bir de toner kullanarak işin iyice suyunu çıkartmak da tabii ki mümkün J Mesela lith’den sonra selenyum ile kahverengimsi tonların üstüne patlıcan morunu bindirebilirsiniz:

Lith banyo + Selenyum toner

Fotograf 6x6 orta format SLR makinada Ilford Delta100 film ile çekildi. Film 1+1 sulandırılmış 20 derece sıcaklıktaki XTOL’de 10.5 dakika yıkandı.

Negatif

Sirkeci’de malzeme ithalatı yapan dostlarımız acaba portföylerine hem lith kimyasallarını hem de Ilford harici başka kartları da ekleseler süper olmaz mı?