Kapadokya - 2006

Kapadokya’dan bir kış günü manzarası. İstanbul’dan otobüse binerken kar bulacağımı ümit ediyordum…olmadı. Yine de, tek bir kar tanesinin düşmediği o soğuk Aralık haftası boyunca Kapadokya’yı karış karış yürüdüm, fotoğraf çektim. Her sabah gün doğmadan kendimi patikalara vuruyor, karanlık çöktükten sonra pansiyona dönüyordum. Yola yalnız çıkmış olmanın verdiği özgürlükle de istediğim yerde istediğim kadar vakit geçirebiliyordum. Zaten bence fotoğraf yalnız çekilir (stüdyo, moda vb  işler hariç). Hadi bilemediniz en fazla iki üç arkadaş daha olur; ama bunlar da fotoğrafın adabını bilirler, yani kimse diğerinin ayağına basmaz, aynı karenin peşinde koşmaz. İcabında herkes dağılır, kendi işine bakar, sonra tekrar toplanılır.

Bu fotoğrafın baskısı 5 yılımı aldı! Zaman zaman böyle oluyor işte. Elde bir negatif var ama bir türlü istediğimiz gibi bir baskı çıkmayabiliyor. O zaman “illa basacam len bunu” diyerek inatlaşmaktansa negatifi bir kenara koyup olayı kafada nadasa bırakmak bazen daha iyi oluyor. Bu 5 yıl içinde tekrar tekrar negatife geri döndüğüm de oldu,  bir yıl poşetinden bile çıkarmadığım da. İki hafta önce yeniden deneyeyim dedim ve şimdi beni nispeten tatmin eden bir baskı elde ettiğimi düşünüyorum. Önceleri salt gökyüzü kontrastına yoğunlaşırdım. Ama sanırım gökteki kontrast ve yerdeki kontrast arasındaki uyum bu fotografta bir hayli önemli. Gökyüzünde abartı kontrasttan sakınınca ortaya daha uyumlu bir sonuç çıkıyor.

Bazı teknik detaylar:

6x6 orta format SLR makina. 50mm geniş açı optik. ID-11 film banyosu (1+1 sulandırılmış), 11 dakika banyo süresi. Kapadokya’da filtreleme deneyleri de yapmıştım. Her karenin üç fotoğrafını çekiyordum: filtresiz, sarı ve turuncu filtreli. Dolayısıyla aşağıdaki gibi seriler ortaya çıkıyordu. Bu baskı için kullandığım negatif en üstteki, turuncu filtre ile çekilen. Ama genel olarak en güzel negatifleri sarı filtre veriyor.

Baskı için fiber tabanlı Ilford Multigrade Warmtone kart ve Tetenal Eukobrom kart banyosu kullandım. Yukarıda yazdıklarımdan tahmin edilebileceği gibi, öyle kolay bir baskı değil. 5 yıllık zaman zarfında ulaştığım noktayı aşağıdaki iki baskı planı ile anlatmaya çalışayım.

Önce hamurun tam kıvamında olması lazım. Birazcık yumuşak veya birazcık sert olmuyor :) Demek istediğim,  her şeyin üstüne bindiği ana poz ve kontrast burada çok önemli. Test şeritleriyle gördüm ki 3 numara filtrede baskı birazcık yumuşak, 3.5 numara filtreyle ise birazcık sert çıkıyor. Bu durumda multigrade kartların bir güzelliğinden faydalanabiliriz. Tüm poz aynı kontrastta olacak diye bir kural yok. Neticede ben de 19 saniyelik ana pozu ikiye böldüm, 3 numara filtre ile 8.5s, 3.5 numara filtre ile yine 8.5s kartı pozladım. Ama bütün bu poz boyunca tel ucundaki küçük bir bir blu-tac parçasını patikanın üstünde gezdirdim (detaylar için 6 Ocak 2012 tarihli fotoğrafa bakılabilir), böylece patika bir nebze açık oldu. Şimdi gözümüz bu patikayı daha rahat takip edip uzaktaki peribacasına varabiliyor.

Ardından sıra gökyüzünü işlemeye geliyor (Baskı Planı - 1). Buraya ek poz ile biraz daha ton ve biraz daha kontrast gerekiyor. Eskiden bu ek pozları hep 5 numara filtre ile yapmıştım, ondan dolayı da göze doğal görünmeyen sonuçlar çıkıyordu. Bu sefer gökyüzüne ek poz verirken 4 numara filtre kullandım, yani hem bulutlar biraz ayrışsın ama bağıracak kadar da olmasın dedim. Önce ufuk çizgisinden yukarısı için çöp olmuş fotoğraf kartından iki maske kestim: biri karta yakın tutulacak şekilde, yani daha hassas kesildi (baskı planında kırmızı çizgi), diğeriyse daha yukarıdan tutulacak şekilde, daha az hassas (sarı çizgi). Alçak maskeyi kullanarak +4s, yüksek maskeyi kullanarak da +4s ek poz verdim. Bütün gökyüzünü sadece bu iki maske ile halletmeye çalışırsanız ufukta bariz çizgiler bırakma ihtimali çok yüksek, hatta kesin. Problemi parçalara bölmek ve her çözümü uygun dozajda kullanmak bence en iyi yöntem. Ardından bir karton parçasını aşağıda mavi ile gösterildiği gibi sağdan sola doğru 20s gezdirdim.

Baskı Planı - 1

Gökyüzünü işlemeye devam (baskı planı -2): elimin baş ve işaret parmaklarının arasını V yaparak çok yukarıdan, objektive oldukça bir yerlerden yeşil çizgilerin üstüne +12s daha. Burada peribacasının üstünden yukarıya doğru çıkan bulutu korumaya çalıştım, yani o bulutun sağında ve solunda kalmaya özellikle dikkat ettim. Son olarak, fotoğrafı sağdan ve soldan toparlamak amacıyla turuncu çizgilerden dışarıya doğru +6s, ama 3 numara filtreyle.

Baskı Planı - 2

En baştaki fotoğraf 19x19cm’lik bir baskıdan flatbed ile yapılmış bir tarama; malum, A4’ten büyük almıyor ucuz flatbed’ler. Aşağıda ise son yıkamadan çıkmış 30x40cm karta yaptığım 27x27cm'lik ikinci bir baskı görülebilir.