Pavli Panayırı

Pavli Panayırı - 2012

Pavli Panayırı’nda dolanırken kendimi birdenbire davul ve zurnanın içinde buldum. Bir yandan fotograftaki bütün hareketli öğeleri, kolları, zurnaları, davulu, diğer lekeleri anlamlı bir bütünde toplamaya çalışmak, diğer yandan ışığı ve fotografa etkisini sürekli gözlemek ve değerlendirmek zor bir iş; biraz dans etmek gerekiyor J Gerçi başardık mı emin değilim. Filmi büyük bir heyecanla ve ümitle yıkamıştım. Sonra makarayı sudan çıkarıp incelemeye başlayınca biraz hayal kırıklığı oldu, karelerin hiç biri tam istediğim gibi çıkmamıştı.

Babaeski civarındaki Pehlivanköy’de 1910’dan beri her Eylül’de düzenleniyormuş Pavli Panayır’ı, ama benim için bir ilk oldu. Lunaparkvari bir ortam beklerken karşıma bambaşka bir şey çıktı. Evet, lunapark var, ama ondan da çok Roman vatandaşların canlı tuttuğu bir yaşam biçimi sürüyor panayır boyunca: bir nevi eve çevrilmiş sayısız römork yanyana dizilmiş, içerde çaylar içiliyor; çeşit çeşit eşyanın satıldığı bir pazar yeri; kazıklarda çevrilmiş kuzuların klarnet ve bira eşliğinde tüketildiği çadır lokantalar….neler yok ki.

Panayır deyince, Türkiye’de onyıllar içinde birçok panayır gezmiş, fotograflamış ve bunun kitabını çıkartmış, fotografçılığını çok beğendiğim Yusuf Darıyerli’yi burada anmam lazım. Ne kadar zor bir işin üstesinden geldiğini şimdi çok daha iyi anlıyorum. Sağda, linklerimde, Yusuf Darıyerli’nin web sitesine ulaşabilirsiniz.

Son olarak belirtmeden geçemeyeceğim. Ne kadar da çok fotografçı vardı! Ordu mübarek! Kendim de problemin bir parçası olduğum için şikayet edemeyeceğim tabii ki. Her sene böyle mi oluyor?

Meraklısı için teknik bir muhabbet:

35mm rangefinder tipi makinada 35mm optik. Kodak Tmax400 film EI200’de çekildi ve 1+1 sulandırılmış ID-11’de 9 dakika yıkandı. Özellikle kontrast ışıkta siyah beyaz filmi bolca pozlamakta fayda var.

Bugüne kadar test şeritlerinden bahsederken hep poz belirleme amaçlı konuştum. Bunlar kontrast belirleme amaçlı da kullanılabilir elbette. Adı üstünde “test” şeridi, neyi test etmek istiyorsak onun için kullanıyoruz.

Siyah beyaz kontrast filtresi kullandıysanız bunların 0’dan 5 numaraya kadar yarım numara aralıklarla geldiğini bilirsiniz (renkli agrandizör kafalarından bahsetmeyeceğim). Multigrade kart kullanarak bütün baskıyı tek bir kontrast filtresiyle basmak mümkün olduğu gibi aynı baskıda birden fazla kontrast filtresi de kullanılabiliyor. Bunun bir varyasyonu ara kontrast değerleri elde etmek için ard arda iki farklı filtre kullanmak. Bu baskıda böyle bir yöntem kullandım. Aşağıda yan yana koyduğum üç test şeridi üstünden anlatmaya çalışayım.

Önce 2.5 numara filtre ile kartı 20s pozlayarak en sağdaki test şeridini elde ettim. Kontrastı biraz düşük bulduğum için 3 numara filtre ve 18s’lik poz ile testi yineledim ve soldaki sonucu elde ettim. Bu da gözüme biraz fazla kontrastlı göründüğü için testi son bir kez daha tekrarladım, 10s boyunca 2.5 numara filtre, üstüne de 8s 3 numara filtre ile Ilford Multigrade kartı pozladım ve tam istediğim tonları elde ettim. Yani bir nevi 2.75 numara filtre kullanmış oldum J Ekrandan yukarıdaki fotografta bu farkları görmek çok zor. Taramadan sonra herhangi bir kontrast ayarı yapmadım, nasıl çıktıysa buraya öyle koydum.

Son bir nüans, ama önemli bir nüans ile bitireyim. 3 numara filtreye geçerken poz süresini biraz azalttığımı fark etmişsinizdir belki. Niye yaptım bunu? Şunun için: kontrastı arttırdığımız zaman öncelikli olarak koyu tonlar etkileniyor, bunlar daha da koyulaşıyor. Açık tonlar ise oldukları gibi kalmaya meyilli. Şimdi ben 2.5 numara filtre kullandığımda elleri havadaki adamın pantolonundaki gölgelerde çok az da olsa bir detay görüyordum. 3 numaraya geçtiğimde aynı poz süresini kullansaydım bahsettiğim gölge simsiyah olacaktı. Bunun yerine pozu biraz azaltarak bir yandan o gölgeyi korudum, diğer yandan poz azaldığı için açık gri alanlar (mesela adamın yüzünün güneş alan kısmı) biraz daha açık tona kaydı, dolayısıyla kontrast artmış oldu. Bilmem dinamiği anlatabildim mi?

Yıkama suyunda iki baskı