Film Banyosu Seçimi

Üsküdar, İstanbul - Ansco 17 film banyosu ile

Muhteşem negatiflere ulaşmak için en azından bir süreliğine mucize bir formül peşinde koşmamış siyah beyazcı var mıdır? Bildiğini sır gibi saklayanı da vardır, bu işin peşinde ömür tüketeni, fotografın kendisini unutanı da. En acemisinden en ustasına, çoğu siyah beyazcı için en eğlenceli, bazen en sert tartışma konularından biridir bu. 

Lakin aynı sınıf (ince gren veya akütans) içinde bulunan film geliştirme banyoları arasında öyle çok büyük uçurumlar yok. Bu yazıda birkaç ince gren geliştirme banyosunu karşılaştıracağım. Özellikle analog siyah beyaz fotografa yeni başlayanların bir türlü bir geliştirme banyosunda karar kılamamalarına, seçeneklerin çokluğu karşısında yılgınlığa kapılmalarına, anlamsız bir şekilde daldan dala atlamalarına belki böylece mani olurum. Ben ettim, onlar etmesin!

Efendim, yıllar içinde, piyasada kolayca bulunabilen popüler film banyoları arasında kullanmadığım bir tek Kodak HC110 kaldı. Pek çoğunu az veya çok denemişimdir. Son bir yıl içindeyse ham kimyasallardan da onlarca formül ve varyasyonlarını hazırlayıp denedim. Burada üç farklı ince gren formülünün sonuçlarını göstermek istiyorum. Özellikle ince gren sınıfına değiniyorum çünkü hem çok yaygın kullanılıyorlar hem de evde hazırlamak için gerekli hammadeleri bulması daha kolay.

Birinci formülün literatürde geçen adı Adox MQ Borax. Bu formül dünyanın en popüler film geliştirme banyoları olan Kodak D76 ve Ilford ID11'in yakın bir akrabası. Bunların hepsinde geliştirme ajanları olarak Metol ve Hidrokinon kullanılıyor (o yüzden MQ deniyor), gelişmenin başlaması için gerekli alkali ortamı ise Borax sağlıyor. Buradaki testte 1'e 1 sulandırdım, yani her birim kimya solüsyonuna 1 birim su ekledim.

İkinci formülün literatürde geçen adı ID-68. Bunun yine piyasada hazır satılan Ilford Microphen'in aynısı olduğu söyleniyor. Her ikisinde de Metol yerine Fenidon kullanılıyor. 1'e 1 sulandırdım.

Üçüncü formülü ise daha önceki bir yazımda tanıtmıştım: Thornton Çift Banyo. Piyasada bulunmuyor.

Böyle testlerde genişçe bir poz taraması yapmayı tercih ediyorum, böylece farklı geliştirme banyolarının film hızına etkisini de görmek mümkün oluyor. Bu testte Tmax400 filmi kullandım ve difüz pencere ışığında sevgilime poz verdirdim. Bir el pozometresiyle gelen ışığı ölçtüm, sonra film hızını ISO50 olarak alıp ilk pozu çektim. Hızı bir stop azaltıp, yani ISO100 yapıp bir poz daha...bu şekilde ISO800'e kadar gittim. Bir makarayı bu serilerden üç taneyle doldurduktan sonra filmi karanlıkta üç parçaya kestim, her birini ayrı bir tanka koyup bahsettiğim üç geliştirme banyosuyla filmleri yıkadım.

Buyurun sonuçlar:

Büyütmek için tıklayın

Daha fazla izaha gerek yok sanırım. Hangi şerit neyle yıkanmış, hangi kare hangi hızlarda çekilmiş ortada. Böyle bir seriden hem film hızı hakkında, hem de geliştirme süresi hakkında çok iyi fikir edinmek mümkün. Buradaki karelerin her birinden düzgün baskı yapılabilir. Sadece ISO800 zorlamaya başlar çünkü gölge detayları artık kayboluyor.

Geliştirme süresini bulmak ile ilgili başka bir yazı yazacağım; burada asıl bu üç film banyosu ile düzgün bir şekilde yıkanmış filmlerden basılan fotograflar gren yapısı ve ton dağılımı açısından ne kadar ayrışıyor, ona bakalım istiyorum.

Yukarıda ISO200 ile pozlanmış ve farklı geliştirme banyoları ile yıkanmış üç negatiften de 15.5cm x 23cm'lik baskılar yaptım, sonra bunları taradım ve bu taramalardan kırptığım kesitleri buraya koydum:

Büyütmek için tıklayın

Taramalarda pek bir fark göremiyorsanız yanlış görmüyorsunuz. Baskılarda da fark yok. Arkasında film banyosu yazan baskıları karıştırıp birisine göstersem arada bir fark göremeyeceğine eminim.

Yazının başındaki fotografı ise Ansco 17 formülü ile geliştirilmiş bir negatiften bastım. Bu da D76/ID11 familyasından; Adox MQ Borax formülüne de çok benziyor, sadece Metol ve Hidrokinon miktarı biraz daha az. Bir detay da bu fotograftan paylaşayım:

Detay - daha ne olsun

Bütün bu denemelerden benim çıkardığım sonuç şu: hangi formülü seçtiğiniz çok da önemli değil, kullanmasını bilmek önemli.

Bu işlerde yeni olan ve piyasadaki hazır ürünleri tercih eden fotografçılara önerim sevdikleri filmi geliştirmek için en azından bir yıl Kodak D76 veya Ilford ID11 kullanmaları, bunu iyice öğrenmeleri. Böylece ileride farklı şeyleri denemeye kalkıştıkları zaman en azından her zaman geri dönebilecekleri, iyi bildikleri bir formül olacak. Eğer farklı bir gren yapısı veya tonalite peşindeyseniz film banyosu değiştirmektense önce başka bir film denemek daha doğru olacaktır.